จุดธูปไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิ ต้องไหว้อย่างไรให้ถูกหลัก
การจุดธูปไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิเป็นการแสดงความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปกปักรักษาบ้านเรือนและที่อยู่อาศัย ความเชื่อนี้ฝังรากลึกในวัฒนธรรมไทยและหลายครอบครัวยังคงปฏิบัติกันอย่างเคร่งครัด แต่หลายคนอาจยังไม่ทราบว่าการจุดธูปไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมินั้นมีวิธีการที่ถูกต้องอย่างไร ใช้ธูปกี่ดอก และมีของเซ่นไหว้อะไรบ้าง มาทำความเข้าใจเรื่องนี้ให้ถูกต้องกันในบทความนี้
ศาลพระภูมิ กับ ศาลเจ้าที่ ไม่เหมือนกัน
หลายคนมักพูดรวมกันว่า “ศาลพระภูมิเจ้าที่” แต่แท้จริงแล้ว ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่นั้นมีความแตกต่างกัน ทั้งในแง่ความเชื่อ รูปแบบศาล และวิธีการกราบไหว้
ศาลพระภูมิ คือที่สถิตของเทพารักษ์ผู้ทำหน้าที่คุ้มครองบ้านเรือนและผืนที่ดิน ตามความเชื่อแล้ว พระภูมิมีสถานะเป็นภุมมเทวา หรือเทพที่อาศัยอยู่บนโลกมนุษย์ ศาลพระภูมิจึงมีลักษณะเป็นวิหารขนาดเล็กตั้งอยู่บนเสาเดียว เพื่อแสดงถึงความสูงส่งและศักดิ์สิทธิ์ การตั้งศาลพระภูมิต้องอยู่บนพื้นดิน ห่างจากตัวบ้านพอสมควรเพื่อไม่ให้เกิดเงาทับ และที่สำคัญคือต้องไม่ตั้งให้ตรงกับประตูทางเข้าบ้าน
ศาลเจ้าที่ หรือที่บางคนเรียกว่า ศาลตายาย เป็นที่สถิตของวิญญาณเจ้าของที่ดินเดิมที่เคยอาศัยอยู่บริเวณนั้น การตั้งศาลเจ้าที่จึงเป็นการอัญเชิญดวงวิญญาณเหล่านั้นให้มาช่วยดูแลคุ้มครองผู้อยู่อาศัย ศาลเจ้าที่มีลักษณะคล้ายเรือนไทยมีเสา 4 หรือ 6 ต้น มีตำแหน่งต่ำกว่าศาลพระภูมิ สะท้อนถึงลำดับชั้นตามความเชื่อที่ว่าเจ้าที่มีศักดิ์ต่ำกว่าพระภูมิ
เจ้าของบ้านสามารถเลือกตั้งเพียงศาลใดศาลหนึ่ง หรือจะตั้งทั้งสองศาลก็ได้ หากมีทั้งสองศาล ควรตั้งศาลพระภูมิไว้ทางซ้ายมือและศาลเจ้าที่ไว้ทางขวามือ เพื่อความถูกต้องตามความเชื่อ
จุดธูปไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิใช้ธูปกี่ดอก
- การจุดธูปไหว้ศาลพระภูมิ ให้ใช้ธูป 9 ดอก ซึ่งเป็นเลขมงคลตามความเชื่อของคนไทย การใช้ธูป 9 ดอกจึงเป็นการแสดงความเคารพสูงสุดต่อเทพารักษ์ผู้ทรงศักดิ์ที่คอยคุ้มครองบ้านเรือนและที่ดิน
- การจุดธูปไหว้เจ้าที่ ให้ใช้ธูป 5 ดอก พร้อมเทียน 2 เล่ม เพื่อแสดงความเคารพต่อดวงวิญญาณเจ้าที่และบรรพบุรุษที่เคยอาศัยที่ดินนั้นมาก่อน
วิธีไหว้ศาลเจ้าที่ให้ชีวิตอยู่เย็นเป็นสุข
การไหว้ศาลเจ้าที่อย่างถูกวิธีมีรายละเอียด ดังนี้
ของถวายศาลเจ้าที่
- ของบูชา ดอกไม้สด พวงมาลัย หมากพลู น้ำชา และผ้าขาวบาง
- อาหารคาว หัวหมูต้ม ไก่ต้ม อาหารทะเล เช่น กุ้ง ปลา หรือหอย (ต้องปรุงสุกเรียบร้อยแล้ว)
- ของหวาน ขนมไทยที่มีชื่อเป็นมงคล เช่น ฝอยทอง ทองหยิบ ทองหยอด ขนมชั้น หรือถ้วยฟู
- ผลไม้ เลือกผลไม้ที่มีความหมายดี เช่น องุ่น (ความเจริญงอกงาม) สับปะรด (ความมั่งคั่ง) กล้วย (มีบริวาร) มะพร้าว (มีชื่อเสียง) หรือส้ม (ความเป็นสิริมงคล)
- เครื่องดื่ม น้ำเปล่า น้ำชา น้ำแดง หรือน้ำอัดลม
บทสวดไหว้ศาลเจ้าที่
“นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” (3 จบ)
บทสวดไหว้ศาลตายาย
“ตา-ยาย ยัสมิง ทิสาภาเค สันติ ตายายเทวา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ” (3 จบ)
“สิโรเม ขอเดชะ ตายายเทวา เจ้าของที่ ขอให้ช่วยดูแลคุ้มครองรักษาบ้านเรือน (ชื่อสถานที่) และข้าพเจ้าผู้อยู่อาศัยในสถานที่นี้ (คำอธิษฐาน) โสตถิ ชัยยะ ภะวันตุ เม”
บทสวดไหว้เจ้าที่
“เจ้าที่ เทวดานัง ปิยะสุตวา มหาลาโภ ประสิทธิลาภา ประสันนะจิตตาศรีทาสุตถี พระวันตุเมฯ ขอบารมี พระภูมิเจ้าที่เจ้าทาง บัดนี้ข้าพเจ้า (ชื่อ-นามสกุล) ขอจุดธูปเพื่อสักการะเทพ 16 ชั้นฟ้า 15 ชั้นดิน จงเปิดทางทรัพย์ ให้ตลอดทั้งวันนี้ข้าพเจ้าได้รับข่าวดี ค้าขายร่ำรวย ตลอดทั้งวันด้วยเทอญ”
วิธีลาของไหว้ศาลเจ้าที่
วิธีลาของไหว้ศาลเจ้าที่การลาของไหว้ศาลเจ้าที่ควรทำหลังจากวางของไว้ประมาณ 1-3 ชั่วโมง หรือหลังธูปหมดดอกเรียบร้อยแล้ว โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ใช้มือจับที่ภาชนะของไหว้
- กล่าวคำลาว่า “อายันตุ โภนโต อิธะ ทานะสีละ เนกขัมมะปัญญา สะหะ วิริยะ ขันติ สัจจะ อธิษฐานะ เมตตุเปกขายุทธายะโว ทิสสา วินะติ อะเสสะโตฯ”
- เก็บของไหว้กลับ และนำมาแบ่งปันกันรับประทานในครอบครัวเพื่อความเป็นสิริมงคล
วิธีไหว้ศาลพระภูมิเสริมสิริมงคล
การไหว้ศาลพระภูมิที่ถูกต้องมีรายละเอียด ดังนี้
ของถวายศาลพระภูมิ
- ของบูชา ดอกไม้สด พวงมาลัย ธูป 9 ดอก
- อาหารคาว ข้าวสวยหุงใหม่ แกงจืด หรืออาหารที่ปรุงสุกแล้ว เช่น ไก่ต้ม หัวหมูต้ม ปลา กุ้ง หรือปู
- ของหวาน ขนมไทยที่มีชื่อเป็นมงคล เช่น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ขนมชั้น หรือถ้วยฟู
- ผลไม้มงคล เช่น กล้วย (สื่อถึงการมีบริวาร) มะพร้าว (ชื่อเสียงเกียรติยศ) ส้ม (ความมั่งคั่งร่ำรวย) องุ่น (ความเจริญก้าวหน้า) สับปะรด (ความอุดมสมบูรณ์) หรือแอปเปิล (สุขภาพดี)
- เครื่องดื่ม น้ำเปล่า น้ำชา น้ำผลไม้ น้ำอัดลม หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์หากเจ้าของบ้านมีความประสงค์
บทสวดไหว้ศาลพระภูมิ
“นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” (3 จบ)
บทสวดขอพรศาลพระภูมิ
“สิโรเม ขอเดชะ พระภูมิเทวารักษาที่รับพระพรจากเจ้ากรุงพาลีมา ให้วัฒนาถาวรสิ่งสุขแด่ (ชื่อ-นามสกุล) ให้มั่งมีเงินทอง และทรัพย์พัสดุข้าวของเนืองนอง ทั้งพร้อมพงศ์เผ่าบริวาร บุตรหลานเหลนลื้อบันลือ สาธุชนซ้องสรรเสริญ โสตถิ ชัยยะ ภะวันตุ เม”
บทสวดบูชาศาลพระภูมิ
“ยัสสา มุสสะระเณ นาปิ อันตะลิกเขปิ ปาณิโน ปะติฎ ฐะมะ ธิคัจฉันติ ภูมิยังวิยะ สัพพะทา สัพพูปัททะวะชาลัมหา ยักขะโจรา ทิสัมภะวา คะณะนา ณะจะ มุตตานัง ปะริตตันตัม ภาณามะเหฯ ”
วิธีลาของไหว้ศาลพระภูมิ
การลาของไหว้ศาลพระภูมิ สามารถทำได้หลังจากที่ธูปหมดดอกเรียบร้อย โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ใช้มือจับที่ภาชนะของไหว้
- กล่าวคำลาว่า “อายันตุ โภนโต อิธะ ทานะสีละ เนกขัมมะปัญญา สะหะ วิริยะ ขันติ สัจจะ อธิษฐานะ เมตตุเปกขายุทธายะโว ทิสสา วินะติ อะเสสะโตฯ”
- เก็บของไหว้กลับ และสามารถนำมารับประทานร่วมกันเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ครอบครัวเช่นเดียวกับของไหว้ศาลเจ้าที่
สรุปบทความ
การจุดธูปไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิเป็นประเพณีอันดีงามที่สะท้อนถึงความเชื่อและวัฒนธรรมของคนไทย การปฏิบัติอย่างถูกต้องตามความเชื่อ ทั้งในเรื่องจำนวนธูป ของถวาย และบทสวด จะนำมาซึ่งความเป็นสิริมงคลแก่บ้านเรือนและผู้อยู่อาศัย
นอกจากให้ความสำคัญกับเรื่องความเชื่อและสิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้ว อย่าลืมดูแลบ้านของคุณให้สวยงามและคงทนด้วยวัสดุจบงานพื้น-ผนังจาก Alusite ไม่ว่าจะเป็นคิ้วกระเบื้องอลูมิเนียม คิ้วกระเบื้องสแตนเลส หรือวัสดุจบงานอื่น ๆ ที่ช่วยเพิ่มความสวยงามและป้องกันความเสียหายให้กับบ้านของคุณ บ้านที่สวยงามย่อมเป็นที่พอใจทั้งผู้อยู่อาศัยและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คุ้มครองบ้านเรือนของคุณ
